We kennen de beelden uit onze eigen jeugd, en onze kinderen zien ze nu op hun beurt in Plons, de gekke kikker en op honderd-en-één verpakkingen: het rustieke boerenbedrijf, oase van vrede en rust. Te midden van onze dolgedraaide stadsmentaliteit een plek waar varkens luieren in de modder, kippen rondscharrelen op het erf en kalveren samen met hun moeders grazen op schaduwrijke weilanden.
Wat de jongeren heel wat minder nadrukkelijk wordt getoond, is dat deze voorstelling van feiten even achterhaald is als de Anton Pieck-achtige kerstkaarten die ons elk jaar weer herinneren aan kleinschalige stadjes vol warmte, waar van auto’s, graffiti of agressieve reclameboodschappen geen sprake is. Tegenwoordig is vrijwel de hele productie van de varkens-, pluimvee- en kalverhouderij en de helft van de melk en het rood vlees afkomstig van dieren die in gigantische bedrijven maximaal moeten renderen. In de intensieve veeteelt worden beesten in kooien en boxen gestouwd, naast en boven elkaar gestapeld als kratten in het ruim van een schip. Hier is geen sprake van weilanden, beekjes of seizoenen. Zelfs niet van dag of nacht.
Het industriële boerenbedrijf van vandaag is een type-voorbeeld van de wetenschappelijke vooruitgang in deze eeuw, waarbij veel geld en energie gespendeerd wordt aan het versnellen en rendabeler maken van een eenvoudig en natuurlijk proces. Een aanpassing die de weerstand van de dieren aantast en hen vatbaarder maakt voor ziekten, die zich in de propvolle gebouwen makkelijk uitbreiden. Om dat tegen te gaan volgen dieren, medewerkers én bezoekers uitsluitend een éénrichtingsverkeer van gebouw tot gebouw. Dierenartsen adviseren ‘gezondheidsschema’s’, met de toediening van sulfa-preparaten, antibiotica, vitaminen en andere medicatie tijdens het productieproces. Ook wordt gul gebruik gemaakt van pesticiden om mijten, teken, vlooien en andere insecten die in de omgeving van opeengepakte dieren te vinden zijn, te verdelgen. Na elke mestronde wordt de hele omgeving bovendien met een heel arsenaal aan middelen gesteriliseerd.
Is de industriële boer een goed manager, dan zal hij trachten alles zo goed mogelijk onder controle te houden: temperatuur, vochtigheidsgraad, verlichting, ventilatie, tocht, stof, stank, lawaai, vechtpartijen, afvalverwijdering, voer- en watervoorziening. Kortom, alles wat met de dieren te maken heeft. Maar met honderden tot duizenden dieren in één hangar zal de gezondheid van een aantal dieren hoe dan ook te wensen overlaten, terwijl de oorzaak daarvan moeilijk te achterhalen valt. Om deze reden, en omdat massaproductie een individuele behandeling van dieren niet toelaat, gaat de bedrijfsleider er stevig tegenaan. Zodra hij ziektesymptomen ontwaart, wordt ingegrepen. Dat het één en ander leidt tot steeds sterkere geneesmiddelencocktails, is evident. Een aanpak die immuniteitsverschijnselen in de hand werkt en steeds meer sporen achterlaat in het eindproduct.

Centraal in dit gebeuren staat het varken, zeker in ons land. Zelfs de meest verstokte stadsmens is vertrouwd met de berichtgeving rond de varkenspest, die vooral de streek rond Wingene met de regelmaat van een klok in het journaal doet belanden. In 1990 loopt het uit op een drama, met - volgens officiële cijfers - maar liefst 1 163 870 afgemaakte varkens. Wat de cijfers niét vertellen, is de manier waarop dit gebeurt: sommige varkens worden uit de hoogste laadbak van een vrachtwagen getrapt; andere, wegvluchtende dieren aan een riek gespietst en als levend vuilnis in de vleesverwerkingsmolen gegooid; één iemand steekt wijs- en middenvinger door de ogen van een krijsend big en sleept het dier op die manier voort. Onwaarschijnlijke wreedheden, waaraan vrachtwagenchauffeurs, personeelsleden van het vilbeluik Animalia te Denderleeuw en opgevorderde miliciens zich te buiten gaan. Verscheidene dienstplichtigen duiken liever de ziekenboeg in dan hieraan te moeten meewerken. Zij worden naar de psychiater doorverwezen. Actievoerders, onder wie Michel Vandenbosch, blokkeren de ingang van het vilbeluik om de wantoestanden aan te klagen. Wanneer zij, ter hulp geroepen door een varkenshouder de ellende aanklagen, levert dat hen een verschijning op voor de plaatselijke rechtbank. De beulen van Denderleeuw daarentegen gaan vrijuit.